Vandaag bespreek ik uit de serie van Positief Opvoeden
Drenthe de folder ‘Baby’s huilen’, met als ondertitel: ‘Het communiceren van je
baby’.
De ondertitel geeft een belangrijk aspect van het huilen
aan: het is communicatie. Het is niet de meest subtiele vorm van communicatie,
maar communicatie desalniettemin. Je leest vaak dat baby’s in het begin nu
eenmaal alleen kunnen huilen om hun wensen kenbaar te maken. Dit is een zeer
groot misverstand. Het werk van Marshall en Phyllis Klaus laat zien dat baby’s
vanaf dag 1 intensief met hun primaire hechtingsfiguren communiceren via mimiek
en handbewegingen en lichaamsactiviteit. Het boek ‘Your Amazing Newborn’ (in het Nederlands: 'Je wonderbaarlijke baby') laat
daarvan prachtige, ontroerende voorbeelden zien. De kunst (en de taak!) voor
ouders is om die signalen op te vangen en er adequaat op te reageren. Dat heeft
de baby nodig om zich goed te voelen.
De opmerking op pagina 02 is dan ook zorgelijk: Als je baby huilt, mag je er direct naar
toe, maar je kunt je baby ook even de tijd geven om tot zichzelf te komen.
Om te beginnen is het woord ‘mag’ misplaatst. Het is niet
aan een opvoedprogramma om ouders ‘toestemming’ te geven adequaat en sensitief
op hun kind te reageren. Ouders zijn autonoom en hebben geen toestemming van
zorgverleners nodig. Er is simpelweg in de meeste gevallen waarin een kind
huilt, geen betere oplossing dan erheen gaan en je kind troosten. Het is een
illusie te denken dat ze uit zichzelf, zonder steun, zonder coregulatie, ‘tot zichzelf’ zal komen. Het is waar dat
kinderen uiteindelijk vaak wel stil worden, maar dat is geen bewijs van ‘rust’
of ‘tevredenheid’, maar van ‘zich terugtrekken’, ‘de moed opgeven’.
Pagina 03: Hij gaat naar
zijn vingertjes staren, geluidjes maken, omdraaien, op zijn speen zuigen en dat
is natuurlijk allemaal leuker dan huilen.
Bijzonder, dat hier de fopspeen wordt geïntroduceerd,
terwijl er zoveel andere mogelijkheden zijn die kunnen worden beschreven. Een
speen is geen standaard attribuut voor een baby (het is een zoethoudertje!) en
er kleven, zeker in het begin, ook nadelen aan voor de borstvoedingsrelatie.
Er is een
wisselwerking tussen jou en je kindje. Maar bedenk wel dat hij nooit huilt om
jou overstuur te krijgen. Probeer je erbij neer te leggen en doe je best om
niet teveel met hem bezig te zijn omdat je daarmee zijn slaap- en eetritme zou
kunnen verstoren.
(De spelfout is niet van mij.)
Wat kinderen in hun vroege levensfase nodig hebben, is de
aanwezigheid van vertrouwde mensen. Primair is dat meestal de moeder, waarna de
vader/partner van moeder, broertjes en zusjes en opa’s en oma’s langzaam
aan het repertoire worden toegevoegd. Wat betekent in deze context ‘niet teveel met hem bezig zijn’?
Betekent dat: laat hem ‘met rust’, of anders gezegd… ‘laat hem alleen’? Het is
me niet duidelijk.
Als je kindje ouder
wordt, leert hij andere manieren om met je te communiceren en gaat hij minder huilen. Zoals gezegd, hebben
baby’s vanaf het begin vele subtiele vormen van communicatie tot hun
beschikking… als je maar goed observeert! Huilen is dikwijls het laatste
stadium. Wanneer je de andere pogingen van je kind om je iets duidelijk te
maken, hebt gemist, neemt ze haar toevlucht tot het uiterste wat ze beschikbaar
heeft: huilen, ook wel de ‘separation distress call’ genoemd.
Geef je jouw baby meer
aandacht als hij huilt en minder als hij stil is, dan kan hij meer gaan huilen
dan normaal.
Hier zitten diverse lastige aannames in: er wordt
verondersteld dat er een ‘normale’ hoeveelheid huilen bestaat en ook dat een
baby die stil is, geen aandacht behoeft. Beide zijn niet juist.
Schenk je baby de
meeste aandacht als hij wakker is en kalm.(…)
Pagina 04:
Hij leert zo dat hij
100% jouw aandacht heeft als hij rustig is. En jou aandacht is leuk!
(De taalfout is niet van mij.)
Hier stuiten we op hetzelfde probleem als eerder: er wordt
een behavioristische aanpak bepleit, eentje waarbij het kind wordt ‘afgericht’.
Ik vraag vaak aan mensen hoe dit eruit zou zien als je het naar volwassen
gedrag zou vertalen. Stel, je buurvrouw komt langs en is overstuur. Je hebt
geleerd dat je haar aandacht kunt geven als ze ‘wakker is en kalm’ en dat je minder aandacht moet geven als ze
huilt. Haar beste vriendin is overleden, maar je moet haar immers de kans geven
‘tot zichzelf’ te komen en als je
haar meer aandacht geeft nu ze huilt, zal ze nóg meer gaan huilen en denken dat
vaker huilen effectief is om je aandacht te krijgen. Dat wil je natuurlijk
voorkomen, dus je negeert haar.
Wat vinden we hiervan met z’n allen? Is dit een ethisch en
sociaal verantwoorde aanpak? En wanneer we daarop ‘nee’ zeggen waar het
volwassenen betreft, waarom zouden we het dan wel acceptabel vinden in
opvoedinterventies voor kleine baby’s en jonge kinderen, die eerst volledig en
daarna nog lang voor een groot deel van die coregulatie afhankelijk zijn?
Over waar baby’s zich mee vermaken: Waar ze graag naar kijken zijn voorwerpen met heldere kleuren en
contrasten.
Dit kan baby’s inderdaad bezig houden, maar het allerleukste
is natuurlijk… het gezicht van de mensen van wie je kind houdt, contact met
levende wezens, die interactie genereren!
Een paar maanden na de
geboorte is het goed om regelmaat aan te brengen in de eet- en slaaptijden.
Dit is altijd een uitermate lastig begrip, want wat wordt er
onder ‘regelmaat’ verstaan? Regelmatig worden ouders naar huis gestuurd met
zeer strakke schema’s, die ze zelf hebben bedacht en die soms totaal niet
aansluiten bij het ritme van hun jonge kind. Dit levert meer stress op dan het
voorkomt.
In deze alinea wordt verder gesteld dat het in bed leggen
vaak nog even gepaard [gaat] met een beetje huilen en dan is de vraag
natuurlijk: wat is de definitie van ‘een beetje’? Er zijn namelijk methodes die
stellen dat je een baby gerust een kwartier of een half uur of nog langer kunt
laten huilen. Hier zijn echter heel veel fysiologische en hechtingsbezwaren
tegen in te brengen.
Onderaan de pagina lezen we: Baby’s huilen niet voor niets. Dat lijkt me een cruciaal punt.
Pagina 05: Denk je dat
hij dorst heeft? Geef hem dan wat afgekoeld gekookt water of wat
(borst)voeding. Wanneer we uitgaan van normale voeding voor een mensenbaby
(mensenmelk, gedronken aan de moederborst), is het een vreemde suggestie om
water aan te bieden. Dit advies komt verderop op de pagina nog een keer aan
bod, terwijl we spreken over een leeftijdscategorie die volgens de
WHO-aanbevelingen nog exclusief borstvoeding zou moeten krijgen.
Onderaan de pagina wordt beschreven wat je kunt doen ter
ontspanning: Kijk wat goed bij je past en
wat je kindje helpt te ontspannen. Opnieuw: zou de eerste vraag niet moeten
zijn wat de baby nodig heeft? En wat is de reden dat op pagina 06 de draagdoek
niet wordt genoemd als tip om je baby te laten ontspannen? Dat is een heel
primaire stap om te zetten, eentje die het rondlopen mogelijk maakt, maar dan
wel op een manier die de drager ontlast (handen vrij!) en de baby een intens
gevoel van geborgenheid geeft. Ook mis ik de suggestie om je baby aan de borst
te leggen. Er wordt voorgesteld een fopspeen (die niet voor niets zo heet!) aan
te bieden of een schone vinger, maar dit zijn beide ontoereikende substituten
voor wat een baby biologisch gezien wil als ze wil zuigen: de borst.
Onder de kop ‘Wat als het huilen niet over gaat?’ worden
zeer zorgelijke adviezen gegeven.
Laat hem vervolgens
maximaal 5 minuten alleen. Vind je dit niet prettig, blijf dan gerust bij ‘m in
de kamer, maar maak geen oogcontact.
Dit is voor een baby een intens verontrustende situatie, een
primaire hechtingsfiguur die geen oogcontact maakt en het contact dus uit de
weg gaat, die zich niet verbindt met dat hulpeloze mensje. Dit is een variant
van de al dertig, veertig jaren bekende ‘still face procedure’, die je hier kunt observeren. Hartverscheurend
en wreed.
Het advies om geen oogcontact te maken, wordt gevolgd door
de aanbeveling je kind alleen te laten, net zo lang en zo vaak als nodig is om
het kind te laten stoppen met huilen. Je kunt dit gerust een kwartier lang
proberen, zegt de tekst.
Ik weet niet waar te beginnen om uit te leggen dat dit een
slecht idee is. Ik verwijs bij voorkeur naar het blog dat ik maanden geleden
postte en dat laat zien wat de gevolgen kunnen zijn als een moeder dit soort
adviezen nauwgezet opvolgt. Hier lees je een indringende eigen ervaring. En lees ook dit blog eens (in het Engels), om te ervaren hoe dat voelt.
En onderaan de pagina: Zo
leert je baby dat hem wat moois staat te wachten als hij kalm en rustig is: de
aandacht van zijn ouders.
Een baby moet de aandacht van zijn ouders niet hoeven te
verdienen; dat is een zeer merkwaardige en zeer voorwaardelijke vorm van
ouderschap, heel anders dan het ónvoorwaardelijk ouderschap dat Alfie Kohn bepleit. Zoals hij zegt:
“Hoe moeilijker je kind het heeft en hoe lastiger haar gedrag, hoe harder ze
je nodig heeft.”
Tot slot, op pagina 07: Bedenk
dat huilen niet direct betekent dat je kindje pijn heeft of erg verdrietig is.
Wat is dan wel de oorzaak… aangeboren zeur- en wangedrag…?
Stel jezelf maar
gerust dat het niet schadelijk voor hem is en push jezelf niet om hem te
blijven troosten terwijl jezelf moe of geïrriteerd bent. Het kan echt geen
kwaad om hem een kwartiertjes te laten huilen.
(…)
Leg je kindje zoveel
mogelijk in zijn eigen bedje en laat hem alleen.
Tsja… I rest my case. De ‘love withdrawal’-technieken zijn
pijnlijk hardnekkig… En straks iedereen mopperen dat de kinderen zo ontevreden
zijn en zich niet inleven in de ander… Wie wind zaait, zal storm oogsten.