Positief Opvoeden Drenthe, deel 4

Vandaag bespreek ik uit de serie van Positief Opvoeden Drenthe de folder ‘Baby’s huilen’, met als ondertitel: ‘Het communiceren van je baby’.

De ondertitel geeft een belangrijk aspect van het huilen aan: het is communicatie. Het is niet de meest subtiele vorm van communicatie, maar communicatie desalniettemin. Je leest vaak dat baby’s in het begin nu eenmaal alleen kunnen huilen om hun wensen kenbaar te maken. Dit is een zeer groot misverstand. Het werk van Marshall en Phyllis Klaus laat zien dat baby’s vanaf dag 1 intensief met hun primaire hechtingsfiguren communiceren via mimiek en handbewegingen en lichaamsactiviteit. Het boek ‘Your Amazing Newborn’ (in het Nederlands: 'Je wonderbaarlijke baby') laat daarvan prachtige, ontroerende voorbeelden zien. De kunst (en de taak!) voor ouders is om die signalen op te vangen en er adequaat op te reageren. Dat heeft de baby nodig om zich goed te voelen.

De opmerking op pagina 02 is dan ook zorgelijk: Als je baby huilt, mag je er direct naar toe, maar je kunt je baby ook even de tijd geven om tot zichzelf te komen.

Om te beginnen is het woord ‘mag’ misplaatst. Het is niet aan een opvoedprogramma om ouders ‘toestemming’ te geven adequaat en sensitief op hun kind te reageren. Ouders zijn autonoom en hebben geen toestemming van zorgverleners nodig. Er is simpelweg in de meeste gevallen waarin een kind huilt, geen betere oplossing dan erheen gaan en je kind troosten. Het is een illusie te denken dat ze uit zichzelf, zonder steun, zonder coregulatie, ‘tot zichzelf’ zal komen. Het is waar dat kinderen uiteindelijk vaak wel stil worden, maar dat is geen bewijs van ‘rust’ of ‘tevredenheid’, maar van ‘zich terugtrekken’, ‘de moed opgeven’.

Pagina 03: Hij gaat naar zijn vingertjes staren, geluidjes maken, omdraaien, op zijn speen zuigen en dat is natuurlijk allemaal leuker dan huilen.

Bijzonder, dat hier de fopspeen wordt geïntroduceerd, terwijl er zoveel andere mogelijkheden zijn die kunnen worden beschreven. Een speen is geen standaard attribuut voor een baby (het is een zoethoudertje!) en er kleven, zeker in het begin, ook nadelen aan voor de borstvoedingsrelatie.

Er is een wisselwerking tussen jou en je kindje. Maar bedenk wel dat hij nooit huilt om jou overstuur te krijgen. Probeer je erbij neer te leggen en doe je best om niet teveel met hem bezig te zijn omdat je daarmee zijn slaap- en eetritme zou kunnen verstoren.

(De spelfout is niet van mij.)

Wat kinderen in hun vroege levensfase nodig hebben, is de aanwezigheid van vertrouwde mensen. Primair is dat meestal de moeder, waarna de vader/partner van moeder, broertjes en zusjes en opa’s en oma’s langzaam aan het repertoire worden toegevoegd. Wat betekent in deze context ‘niet teveel met hem bezig zijn’? Betekent dat: laat hem ‘met rust’, of anders gezegd… ‘laat hem alleen’? Het is me niet duidelijk.

Als je kindje ouder wordt, leert hij andere manieren om met je te communiceren en gaat hij  minder huilen. Zoals gezegd, hebben baby’s vanaf het begin vele subtiele vormen van communicatie tot hun beschikking… als je maar goed observeert! Huilen is dikwijls het laatste stadium. Wanneer je de andere pogingen van je kind om je iets duidelijk te maken, hebt gemist, neemt ze haar toevlucht tot het uiterste wat ze beschikbaar heeft: huilen, ook wel de ‘separation distress call’ genoemd.

Geef je jouw baby meer aandacht als hij huilt en minder als hij stil is, dan kan hij meer gaan huilen dan normaal.

Hier zitten diverse lastige aannames in: er wordt verondersteld dat er een ‘normale’ hoeveelheid huilen bestaat en ook dat een baby die stil is, geen aandacht behoeft. Beide zijn niet juist.

Schenk je baby de meeste aandacht als hij wakker is en kalm.(…)

Pagina 04:

Hij leert zo dat hij 100% jouw aandacht heeft als hij rustig is. En jou aandacht is leuk!

(De taalfout is niet van mij.)

Hier stuiten we op hetzelfde probleem als eerder: er wordt een behavioristische aanpak bepleit, eentje waarbij het kind wordt ‘afgericht’. Ik vraag vaak aan mensen hoe dit eruit zou zien als je het naar volwassen gedrag zou vertalen. Stel, je buurvrouw komt langs en is overstuur. Je hebt geleerd dat je haar aandacht kunt geven als ze ‘wakker is en kalm’ en dat je minder aandacht moet geven als ze huilt. Haar beste vriendin is overleden, maar je moet haar immers de kans geven ‘tot zichzelf’ te komen en als je haar meer aandacht geeft nu ze huilt, zal ze nóg meer gaan huilen en denken dat vaker huilen effectief is om je aandacht te krijgen. Dat wil je natuurlijk voorkomen, dus je negeert haar.

Wat vinden we hiervan met z’n allen? Is dit een ethisch en sociaal verantwoorde aanpak? En wanneer we daarop ‘nee’ zeggen waar het volwassenen betreft, waarom zouden we het dan wel acceptabel vinden in opvoedinterventies voor kleine baby’s en jonge kinderen, die eerst volledig en daarna nog lang voor een groot deel van die coregulatie afhankelijk zijn?

Over waar baby’s zich mee vermaken: Waar ze graag naar kijken zijn voorwerpen met heldere kleuren en contrasten.

Dit kan baby’s inderdaad bezig houden, maar het allerleukste is natuurlijk… het gezicht van de mensen van wie je kind houdt, contact met levende wezens, die interactie genereren!

Een paar maanden na de geboorte is het goed om regelmaat aan te brengen in de eet- en slaaptijden.

Dit is altijd een uitermate lastig begrip, want wat wordt er onder ‘regelmaat’ verstaan? Regelmatig worden ouders naar huis gestuurd met zeer strakke schema’s, die ze zelf hebben bedacht en die soms totaal niet aansluiten bij het ritme van hun jonge kind. Dit levert meer stress op dan het voorkomt.

In deze alinea wordt verder gesteld dat het in bed leggen vaak nog even gepaard [gaat] met een beetje huilen en dan is de vraag natuurlijk: wat is de definitie van ‘een beetje’? Er zijn namelijk methodes die stellen dat je een baby gerust een kwartier of een half uur of nog langer kunt laten huilen. Hier zijn echter heel veel fysiologische en hechtingsbezwaren tegen in te brengen.

Onderaan de pagina lezen we: Baby’s huilen niet voor niets. Dat lijkt me een cruciaal punt.

Pagina 05: Denk je dat hij dorst heeft? Geef hem dan wat afgekoeld gekookt water of wat (borst)voeding. Wanneer we uitgaan van normale voeding voor een mensenbaby (mensenmelk, gedronken aan de moederborst), is het een vreemde suggestie om water aan te bieden. Dit advies komt verderop op de pagina nog een keer aan bod, terwijl we spreken over een leeftijdscategorie die volgens de WHO-aanbevelingen nog exclusief borstvoeding zou moeten krijgen.

Onderaan de pagina wordt beschreven wat je kunt doen ter ontspanning: Kijk wat goed bij je past en wat je kindje helpt te ontspannen. Opnieuw: zou de eerste vraag niet moeten zijn wat de baby nodig heeft? En wat is de reden dat op pagina 06 de draagdoek niet wordt genoemd als tip om je baby te laten ontspannen? Dat is een heel primaire stap om te zetten, eentje die het rondlopen mogelijk maakt, maar dan wel op een manier die de drager ontlast (handen vrij!) en de baby een intens gevoel van geborgenheid geeft. Ook mis ik de suggestie om je baby aan de borst te leggen. Er wordt voorgesteld een fopspeen (die niet voor niets zo heet!) aan te bieden of een schone vinger, maar dit zijn beide ontoereikende substituten voor wat een baby biologisch gezien wil als ze wil zuigen: de borst.

Onder de kop ‘Wat als het huilen niet over gaat?’ worden zeer zorgelijke adviezen gegeven.

Laat hem vervolgens maximaal 5 minuten alleen. Vind je dit niet prettig, blijf dan gerust bij ‘m in de kamer, maar maak geen oogcontact.

Dit is voor een baby een intens verontrustende situatie, een primaire hechtingsfiguur die geen oogcontact maakt en het contact dus uit de weg gaat, die zich niet verbindt met dat hulpeloze mensje. Dit is een variant van de al dertig, veertig jaren bekende ‘still face procedure’, die je hier kunt observeren. Hartverscheurend en wreed.

Het advies om geen oogcontact te maken, wordt gevolgd door de aanbeveling je kind alleen te laten, net zo lang en zo vaak als nodig is om het kind te laten stoppen met huilen. Je kunt dit gerust een kwartier lang proberen, zegt de tekst.

Ik weet niet waar te beginnen om uit te leggen dat dit een slecht idee is. Ik verwijs bij voorkeur naar het blog dat ik maanden geleden postte en dat laat zien wat de gevolgen kunnen zijn als een moeder dit soort adviezen nauwgezet opvolgt. Hier lees je een indringende eigen ervaring. En lees ook dit blog eens (in het Engels), om te ervaren hoe dat voelt.

En onderaan de pagina: Zo leert je baby dat hem wat moois staat te wachten als hij kalm en rustig is: de aandacht van zijn ouders.

Een baby moet de aandacht van zijn ouders niet hoeven te verdienen; dat is een zeer merkwaardige en zeer voorwaardelijke vorm van ouderschap, heel anders dan het ónvoorwaardelijk ouderschap dat Alfie Kohn bepleit. Zoals hij zegt: “Hoe moeilijker je kind het heeft en hoe lastiger haar gedrag, hoe harder ze je nodig heeft.”

Tot slot, op pagina 07: Bedenk dat huilen niet direct betekent dat je kindje pijn heeft of erg verdrietig is. Wat is dan wel de oorzaak… aangeboren zeur- en wangedrag…?

Stel jezelf maar gerust dat het niet schadelijk voor hem is en push jezelf niet om hem te blijven troosten terwijl jezelf moe of geïrriteerd bent. Het kan echt geen kwaad om hem een kwartiertjes te laten huilen.

(…)

Leg je kindje zoveel mogelijk in zijn eigen bedje en laat hem alleen.

Tsja… I rest my case. De ‘love withdrawal’-technieken zijn pijnlijk hardnekkig… En straks iedereen mopperen dat de kinderen zo ontevreden zijn en zich niet inleven in de ander… Wie wind zaait, zal storm oogsten.