vrijdag 23 oktober 2020

Vitamine D en de coronacrisis

Wie had in maart gedacht, dat we in oktober nog steeds volop werden geregeerd door alle maatregelen in relatie tot het coronavirus? Toen ik in maart een concert gecanceld kreeg en de planners besloten het een heel jaar op te schuiven, leek me dat wat al te dol, maar nu is het zelfs nog spannend of het komend jaar maart wél gewoon zal kunnen doorgaan. En dan kun je zeggen, zoals diverse mensen doen: 'Het is zoals het is; er valt weinig aan te verhelpen." Is dat echt waar?

Als lactatiekundigen doen we met jonge moeder-baby-koppels ons best om te zorgen dat moeder in staat is om baby het eerste halfjaar uitsluitend met moedermelk te voeden. Daarbij heeft om allerlei anatomische en motorische en immunologische redenen uiteraard de borst de voorkeur boven moedermelk uit de fles, maar in ieder geval proberen we ouders aan te moedigen de risico's van kunstmatige zuigelingenvoeding en dus soortvreemde (lees: niet-menselijke) eiwitten te voorkomen. De belangrijkste reden daarvoor is het grote belang van een goed ontwikkeld immuunsysteem. Je darmen zijn niet zomaar een orgaan waardoorheen je voedsel zich van boven naar beneden een weg baant; je darmen zijn de plek waar een cruciaal deel van je afweer huist. Het doet er dus nogal toe wat een kind via die darmen krijgt aangereikt en hoe de daarin aanwezige bestanddelen de ontwikkeling van het totale afweersysteem ondersteunen of ondermijnen.


Zoals met ieder systeem: je moet het onderhouden om te zorgen dat het goed blijft functioneren. En wat is een cruciaal element in het functioneren van het immuunsysteem? Vitamine D. En wat is het probleem daarmee? Dat je in de winter (vanaf ongeveer mid september tot maart/april) op onze geografische breedtegraad geen vitamine D in je huid kunt aanmaken, al schijnt de zon ook nog zo lekker en maak je ook nog zoveel huid bloot. De zonnestand is simpelweg te laag. Je kunt toch gewoon gezond eten? Zonder meer een goed idee, maar voeding bevat onvoldoende vitamine D om je status op peil te houden zonder zon en zeker niet genoeg om je status stevig op te krikken als die te laag is. Maar veel mensen slikken toch al vitamine D? Zeker, maar als ik mensen ernaar vraag, weten ze heel vaak niet welke dosering: 'Oh! Hoeveel? Nou, euh... nee, geen idee... gewoon zo'n pilletje van [vul naam drogist/fabrikant in]!' Als ze het wél weten, blijkt vaak dat de dosering heel laag is. Dat vergelijk ik tegenwoordig heel visueel met de volgende omschrijving: 'Ah, 10 microgram, 400 internationale eenheden... dat is zoiets als 's avonds na een hete zomerdag, waarin de zon non-stop boven je tuin stond te blakeren, een emmer water vullen en die met een brede zwaai over je tuin leeg kieperen: goedbedoeld, maar vrijwel effectloos.'

Omdat er weer een lockdown dreigde, omdat de geluiden alsmaar alarmerender werden, omdat mensen de eenzaamheid vaak niet meer kunnen verdragen, omdat scholieren en studenten en promovendi de tijd van hun leven door hun vingers zien glippen, omdat de economie steeds verder in het slop raakt (met alle ellende die daaruit voortvloeit)... daarom dacht ik op 13 oktober: 'Laat ik in reactie op de voorpagina eens een artikel over vitamine D naar de lokale krant sturen, naar Dagblad van het Noorden. Op aanraden van wat collega's heb ik vervolgens ook de Volkskrant, Trouw, NRC, het AD en de Stentor aangeschreven. Onderstaand vind je de tekst.
Vitamine D Foto's, Afbeeldingen En Stock Fotografie - 123RF

Corona en vitamine D

Het maatregelennet sluit zich strakker om ons heen en velen maken zich zorgen. ‘Wat kan Nederland doen?’ kopt de voorpagina van het Dagblad van het Noorden vandaag (13 oktober) aangaande de coronabesmettingen. ‘Als we willen dat iedereen in Nederland zorg kan ontvangen en ouderen en kwetsbaren niet ziek worden of het loodje leggen moeten we ons aan een aantal basisregels houden’, luidt het artikeleinde. Het overeind houden van de samenleving in economische, psychologische en sociaal-culturele zin hoort hopelijk ook bij de wensen. Ik bepleit daarom een nieuwe basisregel, één die Mark Rutte jaren geleden al noemde toen hij op zijn vitaliteit werd bevraagd: iedereen stevig aan de vitamine D!

Al in maart was het zwijgen hierover een raadsel. Nu er inmiddels indrukwekkend onderzoek is gepubliceerd over risico’s van een slechte D-status (meer besmettingen, IC-opnames en sterfte bij een status lager dan 75/80 nmol/L), is het onethisch dat suppletie met een zo goedkoop, goed beschikbaar en nuttig middel niet extreem dringend wordt geadviseerd. Hoe kan dat?

Vorige week werd ik door RTVDrenthe bevraagd over moedermelkijsjes als ‘medicijn’ bij (dreiging van) COVID. Leuk idee, maar omgeven met talloze vraagtekens. Ik opperde een effectievere manier om risicogroepen (en feitelijk iedereen) beter te beschermen: vitamine D-suppletie. Om te zorgen dat we niet ziek worden en, indien toch, snel en zonder noemenswaardige restverschijnselen weer opknappen, hebben we een competent immuunsysteem nodig. Dat vraagt onder andere homeostase, balans in onze hormoon-, vitamine- en mineralenhuishouding. Tekorten saboteren adequaat functioneren. Da’s geen ‘rocket science’, dus waarom horen we daar niks over?

Wat het leven je voorschotelt, daar heb je lang niet altijd invloed op. Hoe je omgaat met wat er op je af komt, daaraan kun je wél werken. Je versterkt het interne systeem om de externe uitdagingen beter aan te kunnen. Dat is wat de overheid en het zorgsysteem nastreven met hun maatregelen en dat moet ook op individueel niveau voor het immuunsysteem, ter preventie van overbelasting van zorgverleners en samenleving. Daarbij speelt vitamine D een cruciale rol en daarvoor heb je de zon nodig, die van september tot april echter te laag staat voor aanmaak via de huid.

Oplossing? Slikken. Een beetje? Nee, een flinke dosis. Waarom? Omdat je immuunsysteem anders niet goed kan werken. Ingewikkeld? Nee, gewoon elke dag een gelcapsule op oliebasis met zo’n 4000 internationale eenheden (100 mcg, een veilige dosis volgens de EFSA). Gevaarlijk? Nee, toxiciteit ontstaat pas bij belachelijk grote hoeveelheden. Alleen D? Nee, bij voorkeur ook magnesium en vitamine K vanwege de onderlinge synergie. Specifiek voor corona? Nee, goed voor je hele systeem, altijd. (Ooit jezelf afgevraagd waarom er in de winter zoveel mensen verkouden en grieperig zijn?) Beproefd? Ja, er is al heel veel onderzoek naar vitamine D gedaan. Duur? Nee, tamelijk goedkoop, zeker in vergelijking met massa’s andere tactieken die nu worden uitgeprobeerd. Onconventioneel? Ja en nee: wél voor het gangbare medische denken, niet vanuit een holistisch perspectief op hoe (volks)gezondheid werkt. Prestigieus? Nee, heel simpel, heel primair, uitgaand van onze basale immuniteitskennis.

De laatste drie aspecten verklaren wellicht de oorverdovende stilte hieromtrent vanuit overheid en OMT. De gedragswetenschappers in het Red Team weten als het goed is dat ‘humans are wired for connection’. Mensen smachten naar interpersoonlijk contact; zonder dat worden ze eenzaam en gestrest en ziek. Ze zullen er de regels voor ontduiken. Daarom een dringende oproep aan overheid en OMT: spring over je schaduw heen! Stop het onethische negeren van belangrijk onderzoek. Stap af van dure verdienmodellen en non-holistische visies op gezondheid. Verlaat de honger naar prestigieuze therapieën en maatregelen die volledig de menselijke natuur negeren. Wacht niet op dure, onzekere vaccins waarvan de veiligheid niet vaststaat. Keer terug naar de basis: moedig (net als Engeland) versterking van het immuunsysteem aan, zodat de samenleving niet vastloopt en mensen niet op de IC komen of daar tenminste niet doodgaan. Laat zien, ‘hoe slim we echt zijn, als het erop aankomt’ (DvhN, 13 oktober). Hup, allemaal aan de vitamine D, en snel een beetje!



Helaas heb ik van geen enkele krant de reactie ontvangen dat ze het gingen plaatsen.Wel kreeg ik vandaag een plaatje onder ogen van een artikel in de Volkskrant over vitamine D. Zal er dan tóch wat zijn gedaan met de ingezonden kopij...? Ik mag het hopen. Dat er zoveel mensen (ernstig) ziek worden van dit virus, zou je namelijk ook anders kunnen verklaren dan door het gevaarlijkheidsgehalte van corona. Je zou het ook kunnen zien als een symptoom van bevolkingsbreed inadequaat functionerende immuunsystemen. Daar kunnen zowel gebrek aan borstvoeding als een vitamine D-deficiëntie een wezenlijke rol in blijken te spelen. Uiteraard kun je daar pas achter komen als je die beide zaken ook werkelijk gaat bevragen en testen. Je kunt lange tijd namelijk 'helemaal gezond' lijken (zoals over veel patiënten wordt gezegd) en tóch een ernstige D-deficiëntie hebben. Ook voor veel ouderen die amper buiten komen, is dit een ernstig probleem. Word je dan ziek of sterf je dan door COVID of doet COVID je de das om vanwege je slechte immuunstatus? Sterf je dan *door* COVID of *met* COVID?


We zien aarzelend meer aandacht ontstaan voor de rol van vitamine D, maar het gaat, gezien het vele bewijs dat er al is, wel onverantwoord langzaam. Dat er een correlatie is tussen de ernst van COVID-klachten en de vitamine D-status, daar willen veel deskundigen langzaam maar zeker wel aan, maar onderkenning van causaliteit... daarvoor lijken de politieke moed en de wetenschappelijke nieuwsgierigheid vooralsnog te ontbreken. Ik vind dat zeer zorgelijk en ik hoop dat daar snel verandering in komt. Zelf neem ik daarop alvast een voorschot door de kennis die ik heb, te delen met iedereen in mijn sociale omgeving (persoonlijk en professioneel) die erin is geïnteresseerd. Kortom: deel dit blog gerust naar hartenlust en vorm je eigen visie!