Vandaag ben ik ziek
thuis. In het weekend was het al niet geweldig, dinsdag op mijn collegevrije
dag was het één en al gehoest en gesnotter en gister ben ik dapper om 5.52 uur
in de trein gestapt, maar viel de dag me zwaar. Van de terugreis heb ik niks
gemerkt, want ik was uitgeput in slaap gevallen en werd gelukkig net op tijd
wakker om in Assen uit te stappen! Vandaag geef ik het lijf een beetje rust in
pyjama naast de warme kachel. Dat is wel spijtig, want ik zou
vanmiddag trakteren in mijn werkgroep: morgen is het feest en word ik 50! Ik
ben die dag onder de pannen voor een studiedag met collega’s, maar de zaterdag
heb ik iets gepland voor een clubje dierbare vrouwen. Waar zich die dag en de
rest van het weekend zullen afspelen… dat weet ik echter niet, want onze eigen
vier mooie dochter-vrouwen hebben het één en ander in petto waarover ik niets
weet. Verrassing, dus!
Daar houd ik wel van, van
verrassingen, en dus had ik er gisteren zelf ook één georganiseerd, voor mijn
jaargenoten in dit geval. Het leek me helemaal ‘on topic’ om al die
antropologen-in-wording te laten proeven van mijn geliefde vakgebied en dus
mochten ze allemaal een exemplaar van ‘Slapen met je baby’ meenemen. In de
antropologie leren we onder andere over ‘rites de passage’, rituelen die bij
bijzondere gelegenheden worden uitgevoerd en die zo een transitie markeren in
het leven van degene die het ritueel ondergaat. De transitie gaat gepaard met
een statusverandering en voor mij geldt die ook: ik ben in dit 50e
levensjaar student geworden en ik doorleef deze status met dankbaarheid en verwondering.
Daarover en over de link tussen antropologie en lactatiekunde wilde ik mijn medestudenten
graag wat vertellen en dus sprak ik (in
verkorte versie, want mijn verkouden stem liet het afweten) de collegezaal toe
met het onderstaande:
“Toen ik vorige week
tijdens het NWS-college* zei dat ik Arendsoog had gelezen, antwoordde Nina:
“Ja, maar jij bent oud!” En
daar heeft ze, in vergelijking met jullie, natuurlijk helemaal gelijk in.
En ik was dan wel niet in
het Bungehuis of het Maagdenhuis, maar in mijn eigen vakgebied ben ik ook al
jaren een actievoerder, ‘a rebel with a cause’. Dat werk begon na de geboorte
van onze derde dochter, toen ik die kraamvrouwenkoorts kreeg waarover Gerben
sprak.
We zijn, zoals we hier
zitten, allemaal unieke individuen. We zijn allemaal gesocialiseerd op een bepaalde
manier en allemaal beginnen we dat proces als baby. Dat is mijn vakgebied als
lactatiekundige: baby’s en de borstvoedingsrelatie met hun moeder.
Geboren worden en bevallen
zijn ‘rites de passage’. En hoe je babytijd verloopt, is een belangrijk element
in wie je later wordt; daar zitten echt causale elementen in, om in M&T-termen**
te spreken! Als mens hebben we een warm nest nodig om ons sociale, ons
culturele, en dus ons menselijke potentieel optimaal te ontplooien. Een veilig
begin is in feite het grootste culturele kapitaal waarmee je de wereld kunt ingaan.
Dat is dan ook het paradigma van waaruit ik werk: bij mij staat het belang van
het kind voorop, want een gelukkig kind vergroot de kans op een verantwoordelijke
volwassene. Ieder levensverhaal dat zo wordt geschreven, is historisch-particularistisch
en al die verhalen samen beïnvloeden hoe de samenleving eruit ziet.
Hoe etnocentrisch we
kijken, hoe agressief we zijn, hoe we beoordelen wat eerlijk is, hoe het is gesteld
met ons moreel besef, hoe we denken dat een rechtvaardige samenleving of
universiteit eruit ziet, hoe we leren verantwoordelijkheid te dragen en agency***
in te zetten… al die dingen hangen mede af van de mate van empathie die we als
kind ontwikkelen, de mate dus, waarin we ons in de ander kunnen inleven. Hoe
empathisch we zelf zijn, wordt mede bepaald door de empathie van onze ouders, door
de vraag hoe sensitief zij waren in hun reacties op de behoeften die we als
kind hadden, en die dan groot en dringend en fysiek zijn en bijna geen uitstel dulden.
Hoe dat werkt, daarover
is veel geschreven, vooral ook in het Engels, terwijl ouders hier vaak behoefte
hebben aan goed leesbare teksten in het Nederlands. Dat is de reden dat ik een
paar jaar geleden aan het vertalen geslagen ben met een boek van één van mijn
helden, die zijn hele carrière heeft gewijd aan de moeder-kindinteractie
tijdens de nachtelijke uren. Het is een controversieel boek, met informatie die
ouders in de reguliere zorg vaak niet krijgen.
Ik noemde al de rites de
passage… een verjaardag is soms ook een rite de passage en dit jaar zeker: ik
word vrijdag 50 en ik heb waarachtig ook een nieuwe status gekregen: ik ben
student geworden! Dat ik nu antropologie studeer, is omdat zoveel kennis van
borstvoeding antropologisch van aard is. En omgekeerd denk ik dat
antropologische kennis zeer gebaat is bij een basisbegrip van waar het allemaal
begint. Wat mensen doen als ze volwassen zijn, is immers altijd een gevolg van
hun levensgeschiedenis tot dan toe. Het is een optelsom van alle ervaringen,
van vertrouwen dat beschaamd of gehonoreerd is, van respect dat werd gegeven of
ontnomen, van eigenwaarde die werd gevoed of beschadigd.
Bij verjaardagen is het
gebruikelijk om cadeautjes te krijgen, maar op deze voor mij bijzondere verjaardag
wil ik graag een cadeautje geven. Er staan doosjes met boeken bij de deur. Ik
hoop dat ik jullie daarmee een beetje kan laten proeven van mijn
‘Leidenschaft’, om met Weber**** te spreken, voor deze ‘Wissenschaft als
Beruf’, en voor hoe dat veilige begin er voor de jongsten van onze samenleving
kan uitzien. De antropologische raakvlakken zijn voor mij een bron van inspiratie.
Socialisatie en persoonlijkheidsontwikkeling beginnen heel vroeg; de invloed
van nurture (en dus ook van culture) op nature blijkt veel groter te zijn dan
vroeger werd gedacht. Dat betekent dat ouderschap van grote invloed is op hoe
kinderen zich ontwikkelen en dus ook op hoe de samenleving zich ontwikkelt,
want de samenleving… die begint bij ieder kind weer een beetje opnieuw.
De schrijver van mijn
eerste boekvertaling is als antropoloog een mondiale autoriteit op zijn specifieke
gebied en er is voor jullie allemaal een boek; neem een exemplaar mee en laat
me nog maar eens weten wat je ervan vindt. Ik wens jullie veel leesplezier! Dank
jullie wel!”
Er zijn zo’n 80
exemplaren meegenomen en wie er niet was, mag volgende week alsnog één afhalen
op de faculteit. Ik hoop dat men er plezier aan beleeft.
Ik heb zo’n idee dat ik
aan het komende weekend ook plezier ga beleven: de voorbereidingen zijn wat mij
betreft klaar en de rest is bij de kinderen in vertrouwde en vaardige handen.
Nu alleen nog een goede nacht slapen en stoppen met hoesten en dan mag het
feest losbarsten!
* Eén van de twee vakken
in dit blok: Inleiding Sociologie der Niet-Westerse Samenlevingen
** Het andere vak:
Methoden en Technieken
*** Belangrijk
antropologisch begrip: persoonlijke daadkracht
**** Max Weber, één van
de grondleggers van de sociologie, gericht op ‘Verstehen’, op het begrijpen en
oorzakelijk verklaren van sociaal handelen
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten