Doorsnee

“Jij bent niet zo’n doorsnee persoon, toch?”

Ik keek haar glimlachend aan en wist niet zo goed wat te antwoorden.

“Ja, ik was je eerder al eens in een gezin tegengekomen en ik vond dat je het toen heel leuk deed en daarom heb ik je nu gebeld, want dit is ook geen doorsnee gezin, dus ik denk dat jullie wel goed bij elkaar passen.”

Mijn brein draaide op volle toeren; wat betekent dat, ‘doorsnee’ of ‘niet doorsnee’? Wat had ze in die andere situatie van mij gezien wat haar tot deze conclusie bracht? Voor haar was het waarschijnlijk niet negatief, want anders had ze me vrijwel zeker niet aanbevolen bij het gezin.

De wijkverpleegkundige was nog boven bij baby en ouders om de hielprik te geven, dus ik babbelde beneden met de kraamverzorgende over de stand van zaken. Ze vroeg of ik thee wilde en liet me kiezen. “Kijk maar even, er staat van alles bijzonders. En niet alleen de thee is bijzonder, hoor! Er is alleen maar biologisch spul in huis. Alles wat hier staat, hier op het aanrecht… allemaal biologisch… en vlees eten ze ook niet, wel vis. En verder neemt moeder geregeld een handvol noten; ook daarvan heeft ze van alles in huis, dan weer dit, dan weer dat. Heel leuk en bijzonder allemaal; ik vind het mooi om te zien!”

Ik dacht aan hoe ik de laatste jaren zelf steeds meer te weten ben gekomen over voeding, aan hoe ik daardoor anders ben gaan kijken naar hoe ik op voedingsgebied zelf groot ben geworden en groot heb gebracht. Koken met ‘zakjes en pakjes’ was iets was mijn moeder geregeld deed, zonder dat ik het gevoel had dat we ongezond aten. Ik had het door de jaren heen zelf ook geregeld gedaan, maar de invloed van mijn lactatiekundige vak, van maatschappelijke ontwikkelingen en van onze eigen kinderen hadden zich sterk doen gelden en hoewel ik tegenwoordig minder monden hoef te voeden, is het bedrag aan wekelijkse boodschappen niet evenredig gedaald. Het kost wat, namelijk, meer biologische en meer ‘fairtrade’ eten. Je kunt vaak veel goedkoper slecht voedsel eten dan gezonde maaltijden bereiden.

Er is eigenlijk maar één periode die daarop een uitzondering vormt: de babytijd. Dan kun je goedkoper gezonde voeding tot je nemen (moedermelk uit de borst) dan ontoereikende voeding (kunstmatige zuigelingenvoeding uit de fles). Zelfs als je moeder slecht eet, ben je als baby beter af met haar melk dan met het kunstmatige alternatief. Is eenmaal de periode aangebroken dat je vaste voeding krijgt, dan is wat je eet volledig afhankelijk van de gewoontes die je ouders zich eigen hebben gemaakt. En die gewoontes zijn vaak weer gevormd door wat je grootouders gewend waren.

Een scherp voorbeeld daarvan zag ik onlangs in het programma ‘Vier handen op één buik’. Hierin worden jonge moeders gevolgd tijdens hun zwangerschap. Het zijn vrouwen die hun leven niet echt goed op orde hebben en een ‘bekende Nederlander’ loopt met ze mee om ze te ondersteunen. Samen nemen ze de leefstijl onder de loep, proberen ze de problemen waarmee de jonge moeders tobben aan te pakken en doen ze alles wat mogelijk is om de baby ondanks de knelpunten een optimale start te geven.

In de uitzending die ik zag, ging het om een aanstaande tienermoeder. De vader van haar baby zag het niet zitten, een kindje, en liet haar in de steek. Zij wilde de baby toch houden en haar nieuwe vriend had besloten de vaderrol op zich te nemen. Uit de gesprekken met de BN-er bleek dat ze nog geen idee hadden van wat het ouderschap van ze zou vragen. Dat hun hele sociale leven radicaal op de kop moest… dat hadden ze zich nog niet gerealiseerd. De aanstaande moeder had een paar pittige laatste zwangerschapsweken. Ze had een aangeboren hartafwijking, mogelijk doordat haar moeder in de zwangerschap had gerookt, en dat legde druk op haar gezondheid. Alle stress, alle verwachtingen van iedereen… ze kon er moeilijk mee uit de voeten en rookte dan ook rustig door in haar eigen zwangerschap, ondanks de stevige aanpak van de BN-er om haar te helpen stoppen.

Wat kun je als toeschouwer of gesprekspartner nu verstaan onder de term ‘doorsnee’? Is deze bijna-tienermoeder ‘doorsnee’? Is de biologisch etende moeder ‘doorsnee’? De kans is groot dat ze in hun eigen sociale context allebei redelijk ‘doorsnee’ zijn. Veel van hun familieleden en vrienden zullen in grote lijnen waarschijnlijk een min of meer gelijke leefstijl hebben. Dat zijn bovendien vaak zichzelf versterkende tendensen. Als je eenmaal de verantwoordelijkheid hebt voor een kind, voel je je met hart en ziel en lijf en leden verbonden met dat kleine mensje. Het is dan dikwijls lastig om een open en ontspannen contact te onderhouden met mensen die er een totaal andere visie op na houden. Bij alles wat nieuw is door de komst van de baby, werkt gedrag dat botst met wat je als ‘normaal’ ervaart, heel verwarrend. De meeste ouders kunnen die verwarring er niet bij hebben. Opvoedingsmethodes, ideeën over machtsverhoudingen tussen partners of tussen ouders en kinderen, gebruik van middelen als alcohol en nicotine, voedingspatronen (veganistische quiches of kiloknaller-hamburgers)… het zijn zaken die het leven op een indringende manier kleuren en ook van invloed (kunnen) zijn op de keuzes ten aanzien van met wie je de meeste tijd doorbrengt. Immers, als je eenmaal wat gewend bent aan je nieuwe rol, komt er een moment dat je het ‘andere’ er misschien ook gewoon niet bij wílt hebben. Je maakt keuzes, op welke gronden dan ook. Als je zo je eigen kring creëert, ben je in die kring waarschijnlijk allemaal 'doorsnee'.

De kraamverzorgende had blijkbaar in genoeg gezinnen gewerkt om te constateren dat het gezin waarvoor ze mijn hulp had ingeroepen, geen ‘doorsnee’ gezin was in de betekenis van ‘ongeveer net zo als de meeste jonge gezinnen’. Ze had dingen gezien die daarvan afweken. Blijkbaar dacht ze dat ik daar goed mee zou kunnen omgaan. Dat was geen raar idee; ik houd er bijvoorbeeld wel van als ouders een second opinion aanvragen als ze het oordeel van de zorgverlener niet vertrouwen. Dat had in dit geval geleid tot een prachtige thuis-badbevalling. Het mooie meisje dat na iets meer dan 37 weken zwangerschap vijf dagen geleden was geboren, was nog niet helemaal ‘geland’ op de wereld, zo leek het. We bespraken wat strategieën voor de komende periode en hopelijk wordt het kleine dametje binnenkort ‘wakker’; ik heb er alle vertrouwen in dat het goed komt. Aan melk in ieder geval geen gebrek: de borsten waren vol en moeder kolfde royale hoeveelheden. Kleur, op dag vijf? Echt heel erg doorsnee… donker vanillegeel!