Decennialang hebben we gedacht dat morbiditeit (ziekte) en mortaliteit (sterfte) voor het grootste deel door ons genetisch materiaal konden worden verklaard. Natuurlijk, roken was niet erg gezond, maar ja, iedereen kende wel een opa of een buurman die dat zijn hele leven had gedaan en desondanks de leeftijd van honderd jaar al behoorlijk dicht was genaderd.
Roken is inderdaad geen daad van zelfbehoud, eerder van zelfdestructie, en door onderzoek weten we dat er nog veel meer dingen zijn die je omwille van je gezondheid beter achterwege kunt laten. Toch is er nog veel waarvan we pas langzaam een beter beeld krijgen. Het hele gebied van de neurologische ontwikkeling en dus van de hersenontwikkeling is nog maar ‘pas’ ontgonnen; ‘pas’ betekent in deze context ‘sinds een jaar of vijftien’. In wetenschappelijke termen is dat uiterst recent. Het heeft geleid tot de epigenetica, een heel nieuw vakgebied dat laat zien dat allerlei omgevingsinvloeden een enorme impact kunnen hebben op hoe een organisme zich ontwikkelt en gedraagt.
Dit is wat Wikipedia zegt over het begrip epigenetica: “Epigenetica is het vakgebied binnen de genetica dat de invloed bestudeert van de omkeerbare erfelijke veranderingen in de genfunctie die optreden zonder wijzigingen in de sequentie (volgorde van de basenparen) van het DNA in de celkern. Het bestudeert ook de processen die de zich ontplooiende ontwikkeling van een organisme beïnvloeden. In beide gevallen wordt bestudeerd hoe gen-regulerende informatie die niet in DNA-sequenties wordt uitgedrukt toch van de ene generatie (cellen of organismen) op de andere wordt overgedragen.”
Inmiddels is bekend dat cortisol een hormoon is dat op het proces van hersenontwikkeling een grote invloed heeft. Cortisol komt vrij bij zowel lichamelijke als psychologische stress en verandert de wijze waarop de genetische informatie tot uitdrukking komt. Het verandert ook de wijze waarop het brein zich ontwikkelt en daarmee heeft het dus ook effect op de ontwikkeling van de persoonlijkheid en op de gezondheid.
Nu komen we terug bij hoe dit alles betrekking heeft op de zorg voor baby’s in de beginfase van hun leven. Diep in het menselijk brein ligt verankerd dat een kind bij zijn moeder hoort te zijn, omdat zij degene is die hem warm houdt, beschermt en voedt. Gescheiden zijn van de moeder geeft bij een baby grote lichamelijke en psychische stress. Die pleegt een aanslag op het lichaam; we zeggen dan dat de homeostase, het (eigen, interne) lichamelijk evenwicht, verstoord is. Iedere keer dat er stress is, moet het lichaam alle zeilen bij zetten om die stress te compenseren. Dat kost veel energie, die vervolgens niet voor groei en ontwikkeling kan worden ingezet. Er zijn dan twee strategieën denkbaar: het organisme accepteert die verminderde groei en ontwikkeling of het organisme wil tóch groeien en zich ontwikkelen en besluit om de lichaamsfuncties standaard op een hoger niveau te laten draaien. Dat is, zegt Nils Bergman, zoiets als voortdurend 100 kilometer per uur rijden terwijl je systeem in de tweede of derde versnelling staat. Het is niet moeilijk te begrijpen wat dat op de lange termijn voor de motor betekent: ernstige slijtage (morbiditeit) en uiteindelijk stilstand (mortaliteit).
Het gaat niet meteen mis; je kunt het best een poosje volhouden in die versnelling waarbij je hogere toeren moet maken, maar je bouwt een belasting (allostatische belasting) op die je de kop gaat kosten (allostatische overbelasting). In de woorden van Nils: “The first knock makes you susceptible, the second or third knock hits you over.”
Baby’s die veel stress te verduren hebben, bijvoorbeeld doordat ze hun moeder missen of doordat hun darmstelsel de verkeerde voeding te verwerken krijgt en zo geen goede immuniteit kan ontwikkelen, bouwen dus een allostatische overbelasting op. Ze worden vatbaar voor ziekte, want de cortisol tast hun hele systeem aan. De organen moeten te hard werken (gaan in de ‘overdrive’), cellen raken beschadigd en ziekte ligt op de loer, misschien niet nu meteen, maar op de lange termijn wel.
Dit soort slaaptrainingsprogramma’s zijn dan ook taboe en ook met het toedienen van kunstmatige zuigelingenvoeding zou veel terughoudender moeten worden omgesprongen, net als met het uit elkaar halen van moeder en kind in de prille levensfase.
Werk genoeg, dus, de komende jaren, om dat allemaal te bewerkstelligen! :-)
Posts
Inderdaad, helemaal mee eens!
BeantwoordenVerwijderenJammer dat de politiek dat zo niet ziet en verse mama's weer aan het werk wil na 3 maanden bevallen te zijn, want niet werken of halftijds gaan werken ... dat kan niet iedereen financieel aan. De overheid zou veel meer op lange termijn moeten plannen en mama's de kans geven om bij hun kroost te blijven tot ze naar school gaan. Het kan wel in Rusland, in het hoge Noorden... daar komt de overheid financieel tussen.
Ik kan er een hele boom over opzetten! :-)
pff, zelf kon ik met allerlei stelsels en veel ontberingen een jaar bij mijn baby thuisblijven en moet nu sinds een week weer fulltime werken. Het voelt niet goed voor mij, noch voor onze zoon die nu naar een onthaalmama moet (wel een héle lieve) .Ik geef nog borstvoeding. Gewoon omdat wij twee die momenten nodig hebben :-) en omdat ik overtuigd ben van de voordelen, natuurlijk :-)
groetjes
Dat is zeker een lastig punt, het korte zwangerschapsverlof; als dat langer zou zijn, zou het voor veel baby's een stuk fijner zijn en zou het voor veel vrouwen allemaal gemakkelijker worden om dingen te combineren. De Amerikanen noemen het reguleren van dat soort zaken 'socialism'! ;o) Vreemd, die aversie, want de markt regelt dit soort dingen nu eenmaal niet zelf; daar moet een visie achter zitten die in regelgeving uitmondt.
BeantwoordenVerwijderenVeel plezier nog met je baby tijdens deze bijzondere fase in jullie beider leven!