'When You Love Someone', deel 2

Vorige week schreef ik al over het lied ‘When You Love Someone’ en de bijbehorende videoclip . Vandaag neem ik de tweede helft onder de loep.

There ain't no one here to blame

And nothing's going to change

With your old friends

Your room will stay the same

'Cause you'll only be away

On the weekends

De vader stelt dat er niemand is die schuld heeft aan de situatie. Daarmee neemt de vader geen verantwoordelijkheid voor het handelen van zijn partner en hemzelf. Wat hij in feite zegt, is dat de ellende uit de lucht komt vallen: niemand kan er wat aan doen. En hij zegt vervolgens dat het niet zo veel geeft, want ‘nothing’s going to change’. Dat matcht niet; als er niks verandert, hoeven ze niet uit elkaar te gaan. Er gaat wel degelijk wat veranderen; dat is de reden dat partners uit elkaar gaan en ‘two homes’ creëren, ook als één van de twee ‘homes’ voor veel kinderen niet echt als ‘home’ voelt, om welke reden dan ook. Dat een kind in het weekend, als het ruimte nodig heeft om uit te rusten van de drukte van de (school)week, niet in de eigen vertrouwde kamer kan zijn, maar op pad moet met een logeertas om de andere ouder te zien… dat is niet bepaald een kwestie waarin ‘nothing’s going to change’. En als die ‘old friends’ wél een intact gezin hebben, kan ook daar de confrontatie van het gemis van de eigen veilige basis een voortdurende bron van verdriet worden.

It don't make sense, but nevertheless

You gotta believe us, it's all for the best

It don't make sense

It don't add up

But we'll always love you no matter what

De vader benadrukt nogmaals dat het allemaal nergens op slaat… maar toch gaat het wel gebeuren. Als hij er rationeel achter staat en er een gedegen onderbouwing voor kan geven, kan hij uitleggen hoe de beslissing ‘makes sense’. Dan hoeft hij niet te zeggen dat het allemaal onbegrijpelijk is. Dat zou dan overigens nog steeds de ‘sense’ van hem en zijn partner zijn, niet die van de kinderen, maar het ware in ieder geval een stap voorwaarts, ook als de kinderen nog steeds zouden worden verscheurd tussen twee huizen en door het gemis van de eenheid in het gezin.

Dat de ouders altijd van de zoon zullen houden, is mooi, maar voor kinderen is het een groot verlies als degenen uit wie ze zijn geboren, niet meer samen in één huis leven. Daar wordt (door volwassenen) vaak vrij luchtig over gedaan, maar de gevolgen zijn voor kinderen vaak heftig, ook op de lange termijn. Zie bijvoorbeeld hier of hier .

Sometimes moms and dads fall out of love

Sometimes two homes are better than one

Some things you can't tell your sister 'cause she's still too young

Yeah, you'll understand

When you love someone

When you love someone

Come home early after class

Don't be hanging around the back

Of the schoolyard

And if we're crying on the couch

Don't let it freak you out

It's just been so hard

Hier wordt het kind aangemoedigd niet overstuur te raken van het feit dat de ouders huilend op de bank zitten. Dit is een actieve poging om de empathie van het kind de kop in te drukken: het moet zich er niet te veel van aantrekken dat ‘it’s just been so hard’. Dit gebeurt nádat het kind is aangemoedigd om niet tussen vrienden op school steun of troost of afleiding of een vluchtplek te vinden.

Sometimes moms and dads fall out of love

Sometimes the best intentions just ain't enough

Some things you can't tell your sister 'cause she's still too young

Yeah, you'll understand

When you love someone

When you love someone

When you love someone

When you love someone

Goede bedoelingen zijn soms inderdaad niet genoeg; een relatie op gezonde wijze in stand houden, ook als je ouder wordt, als je gezin zich verder ontwikkelt, als er ingrijpende dingen gebeuren, als je persoonlijkheid verandert, als je je eigen verleden beter begrijpt, als je kind je confronteert met zaken die moeilijk zijn (voor het kind of voor jouzelf)… dat kan allemaal keihard werken zijn. Van veel kinderen wordt verwacht dat ze op school hard werken en zich inzetten voor hun toekomst; huiswerk en soms weinig vrije tijd heten een ‘investering’ te zijn. Voor veel ouders is het geen optie dat hun kind van school gaat; dan maar een keer blijven zitten of naar een lager niveau, maar niet volledig uit het leersysteem stappen. Wat mogen we op dit punt van ouders verwachten, die een leven hebben gecreëerd waarin ze verantwoordelijkheid dragen voor hun kinderen? Mogen we ook van hen vragen dat ze hard werken om bij te leren, om zich nieuwe vaardigheden eigen te maken en desnoods een tijdje ‘op een lager niveau’ hun relatie in stand te houden…? Of mogen zij, anders dan hun kinderen, wél uit het relatiesysteem stappen, ook als dat hun kinderen beschadigt?

Dat je, zoals ze wel worden genoemd, ‘toxische relaties’ de rug mag toekeren en je biezen mag pakken, ook wettelijk, dat is een goede zaak. Veroordeeld zijn tot een leven met bijvoorbeeld een partner die agressief is of verslaafd… dat kan ook de andere partner én de kinderen helemaal kapot maken. Het is goed dat het maatschappelijk wordt gefaciliteerd dat je daar uit kunt stappen. Desondanks… een scheidingspercentage van meer dan een derde van de gesloten huwelijken (ik weet niet wat het cijfer is als je ook niet-traditionele verbindingen/relaties meetelt) is wel hoog, en vermoedelijk (en hopelijk…) ook hoger dan het aantal agressievelingen en verslaafden. Wat is daarvan de oorzaak?

In veel maatschappelijke discussies staat het idee in de schijnwerpers dat alles ‘leuk’ moet zijn. Als het niet meer ‘leuk’ is, als je ‘out of love’ bent, als de bedwelmende romantiek van de relatie is verdwenen, als het karakter of het gedrag van degene voor wie je viel problematisch voor je wordt… dan is het okay als je uit elkaar gaat. Kinderen zijn flexibel, die komen daar wel overheen, zo luidt het adagium. Ze komen er vanzelf achter ‘als ze groot zijn’ en van iemand houden, dat je er soms nu eenmaal een punt achter zet. Ook dat is eigenlijk een heel vreemde formulering, want wat er in essentie wordt gezegd in deze tekst, is: ‘Als je groot bent en van iemand houdt, zul je zelf wel ontdekken dat je soms beter je relatie kunt beëindigen.’ Dat is geen fraai perspectief voor een jonge puber. Er wordt bovendien voorbijgegaan aan het feit dat hij *nu* al van iemand houdt, van twee iemanden minimaal waarschijnlijk, namelijk zijn beide ouders. Veel kinderen zijn loyaler aan hun ouders dan aan zichzelf; ze zijn vaak ook loyaler aan hun ouders dan hun ouders aan elkaar zijn.

Een groeiende hoeveelheid onderzoek laat zien dat wat een kind in de kindertijd aan ongunstige, stress-genererende ervaringen doormaakt, een grote impact heeft op de latere fysieke en psychische gezondheid. Dit wordt samengevat in het concept ACEs, Adverse Childhood Experiences. Daarover zijn veel websites te vinden, zoals deze met hier een mooi filmpje .

Echtscheiding is één van de tien gedefinieerde ACEs. Het lijkt daarom tijd om liedjes te schrijven over wat het voor een kind betekent om de thuisbasis te verliezen, en niet over het perspectief van de ouder die probeert te zeggen dat het allemaal wel meevalt en dat het kind zich niet druk moet maken. Daarbij moet overigens niet uit het oog worden verloren dat de scheidende ouders vaak ook zélf slachtoffer zijn van één of meer ACEs. Met ieder kind wordt een toekomstige volwassene geboren. Hoe meer ACEs het kind ervaart, hoe groter de kans op een leven met lichamelijke of psychische verstoring wordt.

Stressvolle, negatieve ervaringen in de kindertijd leiden tot ziekte, dus er is enorm veel reden om serieus te streven naar een terugdringing van het aantal ACEs (waaronder echtscheiding) en daarmee in lijn terugdringing van Adult Supremacy. Het volwassen belang (meer maatschappelijk, bijvoorbeeld neoliberaal marktfundamentalisme) en de belangen van volwassenen (meer individueel, bijvoorbeeld persoonlijke ontwikkeling los van de behoeften van kinderen) zullen met het oog daarop minder op de voorgrond moeten staan.
De westerse samenleving is op allerlei terreinen aan een nieuw paradigma toe; moge de maatschappelijke houding jegens kinderen één van de grote veranderingen worden!