De wetenschap over coslapen, deel 2

Afgelopen woensdag schreef ik over het nieuwe boek van Kathleen Kendall-Tackett en Wendy Middlemiss, waarin zij verslag doen van de meest recente wetenschappelijke inzichten rondom het slapen van moeder en kind, waarbij de combinatie met borstvoeding een belangrijke rol speelt. Het is een onderwerp dat blijft leven, want terwijl ik op het congres in Engeland was, is het blog maar liefst meer dan 700 keer gelezen! Het lijkt dus alleszins de moeite waard er nog wat meer over te zeggen.

Eén van de wetenschappers die een bijdrage heeft geleverd aan het boek, is professor dr. Helen Ball, antropoloog aan de Universiteit van Durham, Verenigd Koninkrijk. Hier vind je een mooi interview met haar uit april 2012, voor een indruk van haar werk en haar visies op het onderwerp coslapen (wat, om het nog maar eens te herhalen, een overkoepelende term is voor diverse vormen van slapen waarbij ouder(s) en kind dicht bij elkaar zijn, en dus niet alleen bedding-in).

Tijdens het congres van de Engelse lactatiekundigen afgelopen weekend in Portsmouth had ik weer het grote genoegen naar Helen te mogen luisteren. Ik moest denken aan het jaar waarin ik met collega’s naar een door Helen georganiseerd antropologisch congres ging. We waren bij haar en haar collega’s te gast in Durham, aan haar eigen universiteit… en het was januari, hartje winter met metershoge sneeuw! Zo dol was het in Engeland in jaren niet geweest! We waren met de boot naar Engeland gegaan, wat achteraf een gelukkige planning bleek, want op de luchthavens rondom Londen was het vliegverkeer één grote chaos. Het was zelfs zo dramatisch dat spreker Kerstin Uvnas-Moberg niet van London naar Durham kon komen en onverrichterzake terug moest naar Zweden. Dat was voor de congresgangers natuurlijk een teleurstelling, net als voor Kerstin zelf.

Eenmaal aangekomen in Durham liepen we van ons hotel met dikke schoenen en laarzen door de sneeuw ploegend naar de universiteit, alwaar ik een deftige professor verwachtte. Niets was minder waar: Helen is, wat je noemt, een vrouw ‘met de poten in de klei’, een onderzoeker die niet van poeha houdt, maar wil doordringen tot de basale interactie tussen moeder en kind. Met een wilde bos haar en een stralende lach ving deze prachtige wetenschapper ons bij binnenkomst op en het was een genoegen te zien hoeveel boeiende sprekers ze bij elkaar had gebracht.

Slide uit de presentatie van Helen Ball op het LCGB-congres in Portsmouth, met toestemming gebruikt

Ze zit al jaren tot over haar oren in dit slaap-onderwerp en in het bovengenoemde interview vertelt ze onder andere hoe beleidsmakers “are trying to find another magic bullet with another simple campaign that can be delivered with a single message via a snappy slogan.” Poeh...  je zal maar het doelwit zijn van zo’n ‘bullet’ en te maken krijgen met zo’n campagne. Helaas zijn er heel veel ouders voor wie dat aan de orde is. De beleidsmakers denken blijkbaar dat de ouders niet al te snugger zijn (simple campaign, single message, snappy slogan…) en scheren allerlei slaapomstandigheden over één kam. Hoe kunnen al die ouders nu wérkelijk goed geïnformeerd raken over de ware risico’s van bedding-in? Dat is immers de slaapsetting waarover de meeste controverse bestaat.

Om die vraag te beantwoorden en een plek te creëren waar de belangrijke resultaten van goed opgezet onderzoek worden weergegeven, heeft Helen met collega’s een prachtig project opgezet.

Het heet ISIS, Infant Sleep Information Source. Ik noemde het al even in mijn blog van vorige week.

De site heeft primair twee doelgroepen: ouders en verzorgers aan de ene kant, professionals aan de andere. Ouders willen vaak heel concreet dingen weten en hebben behoefte aan geruststelling als ze denken dat hun baby ‘afwijkend’ gedrag vertoont. In de meeste gevallen betreft het echter de normale variatie tussen baby’s onderling en is er van een probleem helemaal geen sprake.

Zo laat deze pagina zien wat de gemiddelde slaapduur is van baby’s in het eerste levensjaar. Kijk voor de aardigheid maar eens naar dit plaatje: daaruit kun je aflezen dat baby’s in de eerste weken qua slaapduur kunnen variëren van 8 tot 22 uur per etmaal! Weliswaar is er een gemiddelde van 12 à 13 tot 16 uur (en dat blijft ook lange tijd zo), maar de individuele verschillen zijn enorm en dus kun je voor jouw eigen baby weinig zeggen over het slaappatroon. Het is domweg een kwestie van afwachten en je erin schikken. In geval van sensitief en responsief ouderschap zal je baby de kans krijgen zelf aan te geven hoeveel slaap ze nodig heeft en als ouder kun je daarop reageren door de daarvoor benodigde voorwaarden te scheppen.

Deze pagina beschrijft de punten die ouders in overweging kunnen nemen bij de vele slaaptrainingsprogramma’s die er zijn en die vaak krachtig worden aanbevolen als onschadelijke methodes. Een citaat van deze pagina: “The response of the babies in this study lends support to the theory that babies who undergo sleep training via extinction may be learning to 'give up' rather than to 'settle' -- outwardly the two behaviours appear the same, but inwardly the babies physiology is very different. (...) Research in this field is still in its infancy; however behavioural synchrony between mothers and babies has been well studied, and is associated with the maintenance of positive mother-infant relationships and normal infant development. Physiological synchrony between mothers and infants may not just exist to ensure babies get fed, and are not abandoned accidentally; it may also play an important role in maintaining mother-infant relationships, and in promoting normal emotional, social, and physiological development.”

Normale emotionele, sociale en fysiologische ontwikkeling: dat zou toch voor iedere ouder en ook voor iedere zorgverlener het doel moeten zijn. Een dergelijke ontwikkeling is immers de basis voor alles wat volgt in het leven! Verstoring van dat normale proces door bijvoorbeeld slaaptraining moet dus worden voorkomen.

Slide uit de presentatie van Helen Ball op het LCGB-congres in Portsmouth, met toestemming gebruikt

Inmiddels, zo vertelde Helen afgelopen weekend, staat de financiering van dit prachtige project onder druk en is het afwachten op welke wijze de website voor de lange termijn in de lucht kan worden gehouden. Het is te hopen dat er voor dat probleem een oplossing wordt gevonden, want zo’n waardevolle verzameling wetenschappelijk studies en achtergrondartikelen mag natuurlijk niet verloren gaan. Struin er maar eens doorheen; je bent voorlopig niet uitgelezen, gezien alle aanwezige links!

Eén dezer dagen begin ik aan de vertaling van de informatiebladen voor ouders, zodat ook ouders en zorgverleners die liever Nederlands dan Engels lezen, hier wat van hun gading vinden. Via twitter zal ik het melden als de Nederlandstalige pdf’s zijn geüpload. Geef in je eigen (werk)omgeving dus gerust het webadres door (www.isisonline.org.uk), zodat geïnteresseerden hun weg naar deze bron kunnen vinden!

(Mooi onderwerp...? Dan heb ik nog meer leestips: deze bijvoorbeeld of deze.)